ჯოვანი ბელინი

ბიოგრაფია
ჯოვანი ბელინი
(1430–1516)
ისტორიას არ გააჩნია სარწმუნო წყარო დამამტკიცებელი
ჯოვანი ბელინის დაბადების ადგილის და თარიღთან დაკავშირებით.
ნავარაუდებია, რომ იგი დაიბადა 1430 წელს. მის მშობლიურ ქალაქად
მიჩნეულია ვენეცია, იმ უბრალო მიზეზის გამო, რომ ბელინის გვარის
წარმომადგენლები ძირითადად ცხოვრობდნენ და მოღვაწეობდნენ
ვენეციაში., მაგრამ დაიბადა თუ არა იგი ზუსტად ვენეციაში ეს არავინ
იცის. პირველი დოკუმენტალური მოხსენიება ბელინიზე მიეკუთვნება
1459 წელს, როდესაც მხატვარი უკვე საკმაოდ მოზრდილი პიროვნება
იყო. ამას გარდა ცნობილია, რომ იმ მომენტისათვის, როდესაც
გარდაიცვალა (1516) ჯოვანი ბელინი უბრალოდ მოხუცი კი არა
ღრმად მოხუცებული იყო

.

ჯორჯო ვაზარი, ავტორი “გამოჩენილი მხატვრების ცხოვრებისა“,
გამოსული 1550 წელს მოწმობს, რომ ჯოვანი ბელინი გარდაიცვალა
დაბადებიდან ოთხმოცდაათი წლის ასაკში. ბოლომდე რა თქმა უნდა
ვერ მივენდობით ვაზარის – მან იცოდა ვენეციელ მხატვრებზე უფრო
ცოტა რამ, ვიდრე რომში მცხოვრებ მხატვრებზე. იგი ასევე ამტკიცებს,
რომ ჯოვანი უფროსი იყო მის ძმაზე (ასევე გამოჩენილი მხატვარი
ჯენტილე ბელინი), მაგრამ შემონახული ზოგიერთი დოკუმენტები
მოწმობენ, რომ სწორედ ჯენტილეს ეკუთვნოდა უფროსობა. ერთი
სიტყვით დიდი ხნის დავის შემდეგ მკვლევარები შეთანხმდნენ, რომ
ჯოვანი ბელინი დაიბადა 1430 წელს. შესაბამისად ვაზარი შეცდა
თავის გამოთვლებში დაახლოვებით ოთხ წელში, რაც ისტორიის
მასშტაბისთვის ძალიან ცოტაა.

ჯენტილე და ჯოვანი ბელინები იყვნენ იაკოპო ბელინის ვაჟები.
იაკოპო ბელინი(1400–1470) ითვლებოდა თავისი დროის საუკეთესო
ვენეციელ მხატვრად. მას ჰყავდა კიდევ ერთი ვაჟი და ერთი
ქალიშვილი, რომელიც 1453 წელს ცოლად გაჰყვა მხატვარ ანდრე
მანტენის, ვისთანაც ჯოვანი და ჯენტილე ეუფლებოდნენ სამხატვრო
ხელოვნებას.

ცნობილია, რომ ჯოვანის ჰყავდა მეუღლე სახელად ჯინევრა –
პირველად მასზე დოკუმენტებში მოხსენიებულია 1485 წელს
მის ანდერძთან დაკავშირებით. იგი გარდაიცვალა 1498 წელს.
თუ დავეყრდნობით ერთერთ წყაროს ჯოვანი ბელინი დაქორწინდა
მეორედ. ამ ქალს ერქვა მარია და ანდერძში იგი იხსენიებს მის
თავს, როგორც ჯიოვანი ბელინის ქვრივი.

მხატვრის ხასიათთან დაკავშირებითაც შეგვიძლია ცოტა რამ
ვთქვათ ალბერტ დიურერის წერილებზე დაყრდნობით, რომელსაც
ბელინი შეხვდა 1506 წელს. დიურერი საუბრობს ბელინიზე აღმატებულ
ხარისხში, რაც გასაგებიცაა – ის, ხომ პატივისცემით ეპყრობა
გერმანიიდან ჩამოსულ მოძმეს. უფრო მეტიც მან დიურერს გაანდო
მხატვრობის ხელოვნების საიდუმლოებები. გარედან ბელინის ცხოვრება
გამოიყურება, როგორც წყნარი და ცოტა მოსაწყენიც კი. მხატვარი
ნელ–ნელა მიდიოდა დიდებისკენ, მას არ უყვარდა სახლიდან გასვლა
და იშვიათად ტოვებდა ვენეციას.

1470 წლების შუალედში ანტონელა დე მესინას გავლენით ბელინიმ
დაიწყო ზეთის საღებავების გამოყენება. მესინა იყო პიონერი ზეთის
საღებავების გამოყენების ხელოვნებაში.

ოფიციალური აღიარება ჯოვანი ბელინიმ მიიღო 1479 წელს, როდესაც
შექმნა პირველი ნამუშევრები დოჟეს სასახლისათვის. სამწუხაროდ
მთლიანი სერია ვენეციის ისტორიის სურათისა განადგურდა ხანძრის
დროს 1577 წელს, როდესაც დოჟეს სასახლე მთლიანად დაიწვა.
ამ დროიდან დაიწყო ბელინიმ სახელმწიფო შეკვეთებზე მუშაობა.
ძირითადად ბელინი შეკვეთებს იღებდა კერძო პირებიდან და
ადგილობრივი ეკლესიებიდან.

ბელინი შორეულ შეკვეთებზე ყოველთვის უარს ამბობდა: მაგალითად
მხოლოდ დიდი ხნის მოლაპარაკებების შემდეგ მან დაუთმო იზაბელა
დესტეს დაშექმნა ტილო მისი სასახლისათვის მანტუაში. შემკვეთს
აღმოაჩნდა წარმოუდგენელი მოთმინება – პირველი თხოვნა
თანამშრომლობაზე იზაბელმა გაუგზავნა 1496 წელს, ხოლო იგი ამ
წინადადებას მხოლოდ 1501 წელს დათანხმდა.

იზაბელს სურდა ჰქონოდა ბელინის ნამუშევრები თავისი სასახლისათვის
მანტუაში. ტერმინი “სტუდიოლო“ ნიშნავს პატარა ოთახს სადაც იმ
დროის არისტოკრატები – ინტელექტუალები ინახავდნენ ყველაზე
ძვირადღირებულ “კულტურულ ღირებულებებს“. იზაბელა ცდილობდა
თავისი “სტუდიოლო“– სთვის შეეძინა საუკეთესო მხატვრების ნამუშევრები.
მან ჰონორარის გადახდა წინასწარ მოინდომა. 1505 წელს მან კვლავ
მიმართა ბელინის – ანტიკური ტილოს შექმნის თხოვნით, მაგრამ მან ამ
თხოვნაზე მაშინვე მიიღო უარი.

1506 წელს როდესაც ალბრეხტ დიურერი ეწვია ვენეციას ბელინი
დაახასიათა, როგორც “მოხუცი, მაგრამ ცოცხალთა შორის საუკეთესო
მხატვარი“. ბელინიმ ღრმა მოხუცებულობამდე შეინარჩუნა საღი გონება
და ძლიერი ხელი. 1514 წელს, ჯოვანი ბელინიმ შეასრულა ნახატი
“ღმერთების ნადიმი“, უკვე ხსენებული იზაბელა დესტეს ძმისთვის.
როგორც ტილოს სახელიდან გამომდინარეობს ნახატი მკრეხელური
შინაარსისაა, მაგრამ ამას მოხუცი მხატვარი, რომელიც მთელი
სიცოცხლის მანძილზე რელიგიურ თემებზე ქმნიდა ნახატებს არ
შეუწუხებია, შესაძლოა ეს სიუჟეტი მოხუც მხატვარს საინტერესოდ
მოეჩვენა, რაც მისი გონების გასაოცარ სიმკვირცხლეზე მიუთითებს.

ბელინი გარდაიცვალა ვენეციაში 1516 წელის ნოემბერს, დაახლოვებით
85 წლის ასაკში. იგი დაკრძალეს დიდი პატივით, შესაფერისად მისი
სტატუსისა: “ოფიციალურად ვენეციის რესპუბლიკის მხატვარი.“