გოია

გოია ოც წელს გადაცილებული იყო, როვა ესპანეთიდან იეზუიტების განდევნამოხერხდა(ინკვიზიციის კლასიკურ ქვეყანაში ფრანგ განმანათლებელთა იდეები იჭრება , არსდება ეროვნული აკადემია. მან ხელი შეუწყო ხელოვნების ახალ აღმავლობას

.

1700 წელს კვდება უკანასკნელი ჰაბსბურგი, გონება სუსტი კარლოსი და ტახტზე ადიან ბურბონები.ოქროს საუკუნეს სცვლის რკინის საუკუნუნე. ეროვნული ხელოვნება პროკრუსტეს სარეცელზე წევს.ამ მოდუნების შემდეგ გამოდის ცეცხლოვანი ფრანსისკო ხოსე დე გოია ი ლუსიენტეს. სწორედ ისაა ესპანეთის მემკვიდრე.

ელ გრეკოსა და ველასკესის ქვეყანაში ძნელი იყო ბუმბერაზის სახელის მოხვეჭა.სისხლსავსე სიცოცხლის გაბედული ასახვით ნმოიხვეჭა ის გოიამ

.

სარაგოსას მახლობლად მდებარე ერთ პატარა სოფე დე ტოდოსში ფეხადგმულმა ყმაწვილმა ადრევე აირჩია ხელოვნების ეკლიანი გზა. მას ვინმე ტინესმა ასწავლა ხატვა თუმცა ვერაფერი, თუმცა ექვსი წელი აწავლიდა, რომელიც ახალ გზებს ეძებდა, ორჯერ სცადა აკადემიაში მოხვედრა, უშედეგოდ.

გოია უფრო ვენერას სცემდა თაყვანს, ვიდრე აპოლონს. მისი ტანამგზავრები სიყვარული, დუელი, შური და ხიფათი იყო.

მან რომს მიაშურა. გოია გულგრილად შესცქეროდა რაფაელის ფრესკებს, დუმილით უმზერდა მიქელანჯელოს, ზურგს აქცევდა თვით ლეონარდოს... მხოლოდ ორმა პაპმა მიიპყრო მისი ყურადღება: ინოკენტი მეათემ-ველასკესის პორტრეტმა და ბენედიქტ მეოთხემ, რომლის პორტრეტი სამ საათში დახატა თვით გოიამ. მისი დიდება რომს მოედო.მას რუსეთის ელჩი ეკატერინეს კარზე იწვევდა, მაგრამ გოიამ უარი განაცხადა.

1770-71 წლებში მოიარა რომი, ნეაპოლი, პარმა... ის სანამ სახელს მოიხვეჭდა იქამდე ის მკლავით ირჩენდა თავს. ის ტორეადორადაც კი ჩაეწერა ხართან საბრძოლველად. ჭაბუკს ბედამა გაუღიმა და პარმის აკადემიის მეორე პრემია მიიღო სურათისათვის ,, ჰანიბალი ალპებოდან დასცქერის იტალიას“.

მან ძალზე მძიმე ამოცანა დაისახა: მონასტრიდან საყვარელი ქალის წამოყვანაგადაწყვიტა და ამჯერად ქვეყნის დატოვება მოუხდა. შინ დაბრუნებულმა ცოლი შეირთო, დადინჯდა და მადრიდში გადასახლდა. მადრიში ცნობილმა ოსტატმა და სეხნიამ, ფრანსისკო ბაიუმ სამეფო, მანუფაქტურისათვის, წმ.ბარბარეს ხალიჩების ფაბრიკისათვის კარტონების დამზადება დაავალს. ეს სააპატიო შეკვეთა გზას უხსნიდა სასახლისკენ. გოიამ 43 კარტონი შეასრულა. აკადემიამ უკვე აღიარა.

1780 წელს ,, ჯვარცმისათვის“ 34 წლის ოსტატს აკადემიკოსის წოდება მიენიჭა. 1788 წელს ტახტზე ასული კარლოს IV, დაიახლოვა გოია. მისი დავალებით შესრულებული სურათებიდან ცნობილია ,, იუდას კოცნა“. გოიას მთელი ესპანეთი აღიარებს.

1789 წელს საფრანგეთში რევოლუვიამ იფეთქა. ტახტიდან ჩამოაგდეს და რამდენიმე წლის შემდეგ თავი მოკვეთეს ლუდოვიკო XVI. ესპანეთის მონარქეები შიშის ზარმა მოიცვა, ჯარები გააგზავნეს, ისევ რეაქცია გამეფდა. აღდა ინკვიზიცია, დააბრუნეს იეზუიტები.

გოია 43 წლისაა. ფუნჯის ტორეადორი ბორგავს, მძლავრი მონასმით ქმნის ადამიანის დიდების ამსახველ ტილოებს, მრისხანე სატირული სახეების მთელ სერიას. ესაა ოფორტები- ,,კაპრიჩოსი“ (,,კაპრიზები“, ,,ლაღი ფანტაზია“). მან ამის შემდეგ გამოაცხადა: ,, ჩემი მასწავლებლები იყვნენ ველასკესი, რემბრანტი და ბუნებაჩ. იწერება ,,ინკვიზიციის სხდომა“... გოია წინ მიიწევს. 1780 წელს ერთხმად ირჩევენ მადრიდის დე სან ფერნანდოს სახელობის ხელოვნებათა აკადემიის წევრად; 1785 წელს მისი ვიცე-დირექტორი გახდა; 1789 წელს- მადრიდის სამეფო კარის მხატვარი

;

1792 წელს გოიას მდიმე სნეულება შეეყარა. თუმცა გადარჩა, მაგრამ 46 წლისხელოვანს დაეწყო სმენის დაქვეითება, რაც თითქმის სრული დაყრუებით დამთავდა.

1795 წელს- ფერწერის კლასების დირექტორი(პრეზიდენტი); იმავე წმ.ფერნანდოს აკადემიაში, სადაც მოწაფედაც კი არ მიიღეს.

1799 წელს იღებ სამეფო კარის პირველი მხატვრის წოდებას ოფორტების დიდი სერია ,,კაპრიჩოსიჩ, გოიამ მეფეს მიართვა. მას ასეთ სურათებისათვის ტორკვემადა კოცონზე უკრავდა თავს. ინკვიზიტორებს არც ახლა ეძინათ. მეფემ ან ვერ გაიგო სურათის შინაარსი, ან დუმილი ამჯობინა.

1800 წელს შესრულდა ,, მეფე კარლო IV ოჯახი“, გენიალური ქმნილება, ,,XVIII საუკუნის გოიასშემოქმედებითი გვირგვინი“.

1808 წელს ნაპოლეონის არმია საზეიმო მარშით შევიდა მადრიდში ისე, რომთოფიც არ გაუსვრია. გაყიდული ესპანეთი საფრანგეთის იმპერატორის ფეხთით განერთხო. მომდევნო დგეებში მოხდა შეტაკება, ქუჩა-მოედნები სისხლით შეიღება.2 მაის ,ღამით, ქალაქის კედლებთან მრავალი პატრიოტი დახვრიტეს.

1814 წელს ნაპოლეონი განდევნეს, მაგრამ ტახტზე ასულმა ერდინანდ VII-მ ისევ მეამბოხეები დახვრიტა, კონსტიტუცია გააუქმა, რეაქციამ კვლავ აუშვა თავი. გოიას გული ეკუმშებოდა. მან ინახულა ბრძოლის ველი და დახატა ,,1808 წლის 2-3 მაისის დახვრეტა“. გოიას ეროვნული ტილო ახალი სიტყვაა მხატვრობის ისტორიაში, მთელი XIX საუკუნის ისტორიული მხატვრობის უდიდესი მონაპოვარია

.