Sunday, June 26, 2011

კრანახი

 
1953 წლის 16 ოქტომბერს შესრულდა 400 წელი გამოჩენილი წამყვანი საქსონიელი მხატვრის ლუკა კრანახის, რომელი მე-16-ე საუკუნის პირველ ნახევარში მოღვაწეობდა. მხატვრის იუბილეზე გერმანიაში, რომელიც მიმდინარეობდა ვიტენბერგში და ვეიმარში, მონაწილეობას ღებულობდნენ საბჭოთა კავშირიდანაც, კერძოდ ლენინგრადიდან ერმიტრაუის დირექტორი.

    კრანახი იყო იმ დროის გამოკვეთილი ფიგურა როგორც მხატვარი და როგორც ადამიანი სოციალურ საკითხებში.  ლუკა კრანახი დაიბადა 1472 წელს, ასევე გამოჩენილ ან მხატვრის ანდა ბუნებათმწერის ოჯახში, ქალაქ ბავარიის მახლობლად ერთ პატარა სოფელში. მამამისი გვარად ან ზუნდერი ან მიულერი იყო, რომელიც არ არის ზუსტად დადგენილი. ასევე დაზუსტებული არ არის სად სწავლობდა და რას აკეთებდა ლუკა. მან თავისი პროფესიული სწავლა მიიღო საკუთარი მამისგან და არა სკოლიდან. მას არც სპეციალურ  სამხატვრო სასწავლებელში უსწავლია. პირველი მისი აღიარებული ნამუშევარი გამოჩნდა მხოლოდ ნახევარი საუკუნის შემდეგ როდესაც კრანახი 30 წლის იყო. მისი  პირველი ნამუშევარი გახდა პოპულარული მთელს გერმანიაში თვით შორეულ საქსონიამდე. მისი დაუმორჩილებელი და მეამბოხე ხასიათის მიღმა იმალებოდა ასევე მისი მოსიყვარულე და გასაცვიფრებელი ინტერესი ლამაზი  ბუნების და ტყე_ველის მიმართ. მისი ეს მღელვარე და გამოკვეთილი ბუნებისადმი მიდრეკილება ვლინდება და გრძელდება 50 წლის მხატვრის შემოქმედებაში. იგი სულ ახლის ძიებაში იყო. ის იყო გამოკვეთილი, დამოუკიდებელი, თვითნასწავლი მხატვარი. იგი აგრძელებდა იგი აგრძელებდა თავის შემოქმედებას შუა საუკუნეების ხელოსნების მეთოდით და არა თანამედროვე იტალიურ სახელოსნოებში მოღვაწე ხელოსნების მეთოდით.
    კრანახმა თავის კერძო კომერციულ სახელოსნოში შექმნა მრავალი ტილო და შემოიკრიბა ბევრი მოსწავლე, რომლებიც ცდილობდნენ გამოკვეთილი ფიგურეს წარმოჩენას. მისი სიცოცხლის ბოლოს თავის დაარსბულ სახელოსნოში აგრძელებდა მოღვაწეობას მისი ვაჟი, ლუკა კრანახი უმცროსი.  უმცროსი Lუკას ნამუშევრები გამოკვეთილია ინდივიდუალურად, მაგრამ მის ნამუშევრებში იგრძნობა, უფროსი განსის
ხელის გავლენა, რომელიც 1937 წელს გარდაიცვალა, როდესაც მიემგზავრებოდა ბოლონიაში. მართალი კრანახი დაიბადა და გაიზარდა მისივე გვარის მოსახელე სოფელში უბრალო გლეხის ოჯახში, მაგრამ ის აღიარებული გახადა არა სოფლის მოსახელე გვარმა არამედ თავისმა თავდადებულმა შრომამ და აღიარებულმა მხატვრულმა ნიჭმა.  იმ დროინდელი გერმანელი გლეხ  მხატვრებს შორის ის ყველაზე აღიარებული ნიჭიერი მხატვარი იყო, რომელსაც მიანიჭეს ხელოსნის წოდება. მან გადაწყვიტა ემოგზაურა მთელ გერმანიაში და თავისი შესაძლებლობები გამოეცადა სხვადასხვა ადგილებში. იგი უკავშირდებოდა სხვადასხვა ქალაქების და სოფლების მხატვრებს და აფართოვებდა ნაცნობების წრეს.   კრანახი მე-15-ე საუკუნის 90-იან წლებში როდესაც იგი იყო სულ რაღაც 25-წლის გადაწყვიტა ემოგზაურა და იგი თავისი გვარის მოსახელე სოფელ კრანახიდან წავიდა, ჯერ ბამბურგში, შემდეგ ნიუნბერგში და მიუნხენში, მერე ჩაუყვა დუნაის ქვევით პასაუსკენ, რენესბურგში და დროებით გაჩერდა ქალაქ ვენაში. მისი ადრე შექმნილი ნამუშევრები შესრულებული 1500 და 1505 წელს როდესაც იგი მოწვევით ჩადის საქსონიის დედაქალაქ ვიტენბერგში. მისი ეს პირველი ნამუშევრები მეტყველებენ მის პირველ აღიარებაზე, როგორც უდიდესი მხატვარი. ის გამოკვეთილი და ჩამოყალიბებული მხატვარია მაშინდელ მხატვრებს შორის, მთელს გერმანიაში მე-15 საუკუნის დასასრულს და მე-16 მიჯნას. მისი ნამუშევრები გათანაბრებულია ორი უდიდესი მხატვრის  გრიუენვადის და დიურერის ნამუშევრებთან.

კრანახის ნამუშევრებში მკვეთრად არის გამოხატული შუა საუკუნეების დროინდელი მხატვრული პეიზაჟები, მათში აღბეჭდილია მხატვრის უბადლო სიყვარული ნაზი ბუნების მიმართ. ეს ყველა ნახატი შესრულებული არის 1505 წლამდე, სანამ იგი გადმოვიდოდა ვიტენბერგში. 1500 წლის სურათი “წამება” შენახულია ქალაქ ვენის მუზეუმში.  მეორე კი 1503 წლის პირველთან შედარებით უფრო დიდი სურათი თითქმის პირველის მსგავსი მაგრამ 1500 წლის წამებაში ის ქრისტეს წამებას აღწერს, ხოლო მეორეში კი ყაჩაღების. ამავე წლებში ის კიდევ 2 დიდ სურათს ხატავს, პირველი ვენის უნივერსიტეტის პროფესორის მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორის ვინმე შპისხმეიმერს (ლათ. კუსპინიანა) და მის მეუღლეს. მეორე სურათზე კი დახატა ისევ ვენის უნივერსიტეტის რექტორიიურისტი როისი და მისი მეუღლე. ეს სურათბი მეტყველებენ იმაზე რომ შესრულებულია შეკვეთით და როგორი პოპულარობით სარგებლობდა ამ დროს კრანახი.

პიტერ ბრეიგელი


















 პიტერ ბრეიგელი
(დაახლოებით 1525-1569წწ.)
ნიდერლანდელი ფერმწერი და გრაფიკოსი
 
 
               XVI საუკუნის ნიდერლანდური მხატვრობა
 
          ნიდერლანდური მხატვრობის აღზევების ხანა იწყება XVI საუკუნეში. ამავე საუკუნის მეორე ნახევარში მწვავდება ურთიერთობები ნიდერლანდების პროვინციებსა და ფეოდალურ ესპანეთს შორის, რომელიც XV საუკუნის ბოლოდან ბატონობდა ნიდერლანდებზე. ანტიფეოდალური მოძრაობა ნიდერლანდებში ხან კათოლიკური ეკლესიის წინააღმდეგ იყო მიმართული, ხან კიდევ ნაციონალური თავისუფლებისათვის ბრძოლის ფორმას იღებდა ტირანული ესპანეთის წინააღმდეგ. ბრძოლა დამთავრდა ნიდერლანდების რევოლუციით. სწორედ ამ დიდი სირთულეების ფონზე განვითარდა ნიდერლანდური ფერწერა.
           რევოლუციამ თავისთავად მოიტანა ახლის დაბადება და ძველის დავიწყება. ადამიანი და მის ირგვლივ გარემო, იძენს კონკრეტულობას.  მეორე მხრიდან მხატვრები ეწაფებიან იტალიური აღორძინების ხელოვნებას. XVI საუკუნის შუა ხანებში არა მარტო იცვლება რელიგიური ფერწერის ხასიათი, არამედ მტკიცდება თემები, რომლებიც არიან მიძღვნილი ხალხური მასების ცხოვრებისადმი. ვითარდება ყოფა-ცხოვრების ჟანრი, პეიზაჟის თემა,  ინდივიდუალური და ჯგუფური პორტრეტები.  სწორედ ამ ეპოქის ერთ-ერთი ბრწყინვალე წარმომადგენელი, რომლის შემოქმედებაშიც ყველაზე მძაფრად და მკაფიოდ იგრძნობა იმ დროის ნიდერლანდური სამყაროს ყოფა, გახლდათ პიტერ ბრეიგელი უფროსი.